Maymun çiçeği virüsünden korunmanın yolu, hijyenik önlemlerden geçiyor

Dünya Sıhhat Örgütü tarafından global acil durum ilan edilmesine yol açan maymun çiçeği (Monkeypox / Mpox) virüsü salgınında alınacak tedbirler konusunda uzmanlar uyarıyor. İstanbul Atlas Üniversitesi Tıp Fakültesi Dahili Tıp Bilimleri Kısmı Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Fatma Bozkurt, virüsün direkt temas yoluyla bulaştığına dikkat çekerek hijyenik tedbirlere vurgu yaptı. Enfekte olan kişi yahut hayvanla temastan kaçınılması ihtarında bulunan Bozkurt, et yahut hayvansal besin içeren tüm yiyeceklerin âlâ pişirilmesini ve çiğ tüketilmemesini, ellerin sık sık ve yanlışsız bir formda su ve sabunla yıkanmasını, virüsle enfekte şahıslara bakım verirken ferdî hami ekipman kullanılmasını tavsiye etti.

İstanbul Atlas Üniversitesi Tıp Fakültesi Dahili Tıp Bilimleri Kısmı Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Fatma Bozkurt, maymun çiçeği virüsünden korunmak için alınacak tedbirlerle ilgili değerlendirmede bulundu.

Maymun çiçeği tekrar gündemde…

Maymun çiçeği virüsünün birinci olarak 1958 yılında Danimarka’da Kopenhag’a Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nden deney hayvanı olarak getirilen maymunlarda lezyonların görülmesi üzerine yapılan incelemelerde ortaya çıkarıldığını belirten Prof. Dr. Fatma Bozkurt, “Bu nedenle birinci isimlendirmesi Maymun Çiçeği (Monkeypox) olarak yapıldı. Afrika'da ip sincapları, ağaç sincapları, Gambiya keseli sıçanları, fındık fareleri, farklı maymun cinsleri ve öbürleri dahil olmak üzere birçok hayvanda M-Çiçeği virüsü enfeksiyonunun delilleri bulunmuştur. Maymunlar ve beşerler rastlantısal konaklardır” dedi.

Maymun çiçeği virüsünün çoğunlukla Afrika kıtasında görülmekle birlikte dünyanın öteki bölgelerinde de küçük çapta salgınlara neden olduğunu kaydeden Prof. Dr. Fatma Bozkurt, virüsün 2022’de yaklaşık 80 bin olaya ulaşması nedeniyle tekrar gündeme geldiğini söyledi.

Vaka sayısı bildiren 10 ülke var

Prof. Dr. Fatma Bozkurt, 1 Ocak 2022'den 30 Haziran 2024'e kadar, en yüksek toplam doğrulanmış olay sayısını bildiren 10 ülkenin sırasıyla ABD (33.191), Brezilya (11.212), İspanya (8.084), Fransa (4.272), Kolombiya (4.249), Meksika (4.124), Birleşik Krallık (3.952), Peru (3.875), Almanya (3.857) ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti (2.999) olduğunu tabir etti. Bozkurt, bu 10 ülkedeki olay sayısının, global olarak bildirilen hadiselerin yüzde 81'ini oluşturduğunu söyledi.

Doğrudan temasla bulaşıyor

Maymun çiçeği hastalığı virüsünün ekseriyetle enfekte hayvanların yahut şahısların cilt lezyonları, beden sıvıları yahut teneffüs damlacıkları ile direkt temas yoluyla bulaştığını belirten Prof. Dr. Fatma Bozkurt, “Virüs hem hayvanlardan insanlara hem de insanlardan insanlara geçebilir.  Virüs ekseriyetle enfekte hayvanların kanı, beden sıvıları yahut dokularıyla direkt temas yahut enfekte hayvanların avlanması, etlerinin işlenmesi yahut tüketilmesi sırasında virüs bulaşabilir.  Enfekte bireylerin beden sıvıları (kan, tükürük, cinsel organ salgıları, burun akıntısı) yahut döküntülerine direkt temas ile virüs bulaşabilir. Virüs, enfekte bireylerin dokunduğu yüzeyler yahut objeler aracılığıyla da dolaylı olarak yayılabilir. Bilhassa döküntülerin temas ettiği eşyalar risk oluşturabilir” ikazında bulundu.

Prof. Dr. Fatma Bozkurt, enfekte bireylerin konuşma, öksürme yahut aksırma sırasında havaya karışan teneffüs damlacıkların karşıdaki bireyin göz, burun mukozası yahut cilt bütünlüğü bozulmuş deriye direkt teması yahut damlacıklarla kirlenen yüzeylere temas sonrası el hijyeni sağlanmadan ağza, burna ve cilt bütünlüğü bozulmuş cilde temas ile dolaylı olarak bulaşabildiğini lakin bunun ekseriyetle çiçek hastalığına kıyasla daha az yaygın bir bulaşma yolu olduğunu söyledi.

Belirtiler dikkate alınmalı

Riskli temastan semptomların başlangıcına kadar olan mühletin çoklukla 6-14 gün olmakla birlikte 1-21 gün ortasında değişebildiğini kaydeden Bozkurt, hastalığın riskli temastan sonraki birinci 5 gün içinde ekseriyetle ateş, baş ağrısı, kas ağrıları, lenf bezlerinde şişme, yorgunluk, üşüme ve titreme formunda şikâyet ve belirtilerin başladığını söyledi. Bozkurt, “Yüksek ateş, hastalığın sık görülen birinci belirtilerinden biridir. Şiddetli baş ağrıları, hastalığın başka bir belirtisidir. Bedende bilhassa sırt ve bacaklarda hissedilen şiddetli kas ağrıları dikkat çeker. Lenf bezlerinde şişme öbür belirtiler ortasında yer almaktadır. Koltuk altı, kasık ve boyun bölgelerindeki lenf bezleri bariz biçimde şişer. Şiddetli halsizlik ve bitkinlik hissi görülür. Bedende titreme ve üşüme hissi ortaya çıkar” dedi.

Çiçek aşısının gözetici tesiri bulunuyor

Maymun çiçeği virüsünden korunmak için alınabilecek tedbirlere değinen Prof. Dr. Fatma Bozkurt, “Maymun çiçeği virüsüne karşı halihazırda bir aşı bulunmamaktadır. Lakin çiçek virüsü aşısının, maymun çiçeği virüsüne karşı da gözetici olduğu bilinmektedir. Çiçek hastalığının 1980 yılında eradike edilmesiyle çiçek aşısı şimdiki aşı takvimlerinde yer almamaktadır. Çiçek aşıları yalnızca bilimsel araştırmalar kapsamında kullanılmaktadır. Bu virüsten korunmak için enfekte hayvanlarla temas edilmemeli ve bulaşı sınırlamak için beşerden beşere temas yolu kısıtlanmalıdır” diye konuştu.

Korunmak için bu tekliflere dikkat!

Prof. Dr. Fatma Bozkurt, maymun çiçeği hastalığından korunmak için tekliflerini şöyle sıraladı:

• Özellikle hasta yahut meyyit olan hayvanlarla temastan kaçınılmalı
• Enfekte olan kişi yahut hayvanla temas etmiş olan çamaşır ve kıyafetlere temas edilmemeli
• Et yahut hayvansal besin içeren tüm yiyecekler düzgün pişirilmeli ve çiğ tüketilmemeli
• Eller sık sık ve gerçek bir formda su ve sabunla yıkanmalı
• Virüsle enfekte olmuş olma ihtimali olan şahıslarla temasta bulunmaktan kaçınılmalı
• Güvenli cinsel ilgide bulunulmalı ve kondom kullanılmalı
• Kalabalık toplulukların olduğu yerlerde ağız ve burnu kapatacak formda maske takılmalı
• Sıklıkla dokunulan yerler, sık sık temizlenmeli ve dezenfekte edilmeli
• Virüsle enfekte şahıslara bakım verirken ferdî gözetici ekipman kullanılmalı
• Güçlü bir bağışıklık sistemi, hastalıklara karşı korunmada kıymetli bir rol oynar. Bunun için düzgün uyku, istikrarlı beslenme ve gerilimden kaçınılmalı
• Virüsün sık görüldüğü bölgelere seyahat edilecek ise sıhhat tedbirleri daha dikkatli alınmalı.

Mutlaka sıhhat kuruluşuna başvurulmalı

Prof. Dr. Fatma Bozkurt, maymun çiçeği virüsü ile enfekte olan hayvan yahut insan ile temas sonrası nefes almada zorluk, yeni başlayan yahut berbatlaşan göğüs ağrısı, boyun tutulması, uykuya meyil, konuşmada yahut hareket etmede zorluk, şuur kaybı ya da nöbet üzere şikayetlerin ortaya çıkması halinde kesinlikle en yakın sıhhat kuruluşunun acil servisine başvurulması gerektiğini söyledi.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı