İnsanlık yeniden tarif edilecek! Harvard Üniversitesi'nde çalışmalarını yürüten Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya anlattı…

Son iki yıldır Harvard Üniversitesi Ortadoğu Araştırmaları Merkezi'nde (CMES) doktora sonrası araştırma projesi üzerinde çalışan Yalçınkaya, insanın tanımının yine yapılacağı bir periyoda girildiğini söyledi. Bu mevzudaki terminolojinin dahi değiştiğine dikkat çeken Yalçınkaya, insanlığın maneviyata, ahlaka ve dine en fazla muhtaçlık duyacağı bir devre gerçek ilerlemekte olduğunu söyledi.

Üsküdar Üniversitesi Tasavvuf Araştırmaları Enstitüsünden Dr. Öğr. Üyesi Arzu Eylül Yalçınkaya, dünyanın en itibarlı üniversitelerinden biri olan Harvard Üniversitesi’nde akademik çalışmalarını sürdürüyor.

Üsküdar Üniversitesi'nin milletlerarası temsili açısından büyük ehemmiyet taşıyor

Dr. Öğr. Üyesi Arzu Eylül Yalçınkaya, Harvard Üniversitesi'nde akademik faaliyetlerde bulunmanın, Üsküdar Üniversitesi'nin milletlerarası akademik arenada temsil edilmesi açısından büyük bir ehemmiyet taşıdığını söz ederek, “Şunu söylemek isterim ki Amerika’da katıldığım ilmi toplantılarda üniversitemiz ile çeşitli bilimsel iş birliklerinde bulunan pek çok araştırmacı ile karşılaştım. Üsküdar Üniversitesi'nin düzenlediği kongre ve sempozyumlara katılmış, akademik dergilerimizde makaleleri yayımlanan yahut üniversitemizin akademisyen takımıyla bilimsel temaslarda bulunan çeşitli araştırmacılarla tanışma fırsatım oldu. Özellikle 2022’de katıldığım Denver’da gerçekleşen AAR (Dini etütler) kongresinde, Üsküdar Üniversitesi Tasavvuf Araştırmaları Enstitüsü’nden gelen bir araştırmacı olmam sebebiyle büyük ilgi gördüm. Bu deneyimler, üniversitemizin Türkiye ve yurt dışındaki akademik ağlar içerisindeki güçlü pozisyonunu ve tesir alanını somut bir formda görmeme vesile oldu. Kelam konusu etkinin yaygınlaşmasında akademik yayınlarımız kadar, üniversitemiz bünyesinde tertip ettiğimiz memleketler arası çalışmaların, tanınmış isimlerin ve ilgiler ağının değerli bir rol oynadığına şahit oldum.” dedi.

Harvard ile akademik bağlantı on yılı aşkındır sürüyor

Harvard Üniversitesi ile olan akademik bağlantının on yılı aşkın bir müddettir devam ettiğini lisana getiren Dr. Öğr. Üyesi Arzu Eylül Yalçınkaya, şöyle devam etti:

“Tasavvuf ilmini tarihî bir perspektifle inceleme isteği, beni o sırada İstanbul Üniversitesinde sürdürmekte olduğum çalışmalarımın yanı sıra 2013 yılı prestiji ile Beşeri Bilimler ve Dini Etütler alanında yüksek lisans dersleri almaya yöneltti. Yeniden bu mühlet içerisinde doktora düzeyinde tasavvufi metin okuma derslerine katılarak, tarihi konteks ile metin ortasındaki ilgiye odaklanan ilmi etütlerde buldum.  Harvard Ortadoğu Araştırmaları Merkezi (CMES) yöneticisi ve tarih kısmı profesörlerinden Dr. Cemal Kafadar ile tanışmam, bu süreçte değerli bir dönüm noktasıydı. Dr. Kafadar'ın rehberliğinde, doktora tezimin bir kısmını Harvard kütüphanesinde yazma imkanı buldum ve bu süreçte ilgili merkezde tezime yönelik sunumlar gerçekleştirdim. Böylelikle, Türkiye’de başladığım doktora çalışmalarımın bir kısmını Amerika’da sürdürebilme konusunda Enstitüm ve Üniversitemizden aldığım takviye araştırmalarımı doktora sonrasında da projelendirebilmemde tesirli oldu. Bu dayanak tüm öteki alanlarla birleştiğinde Üniversiteniz ismine dünyanın önde gelen üniversitelerindeki bilim halkalarına dahil olmuş oluyorsunuz, bu durum bir yandan karşılıklı istifadeyi sağlarken, öbür taraftan paylaşımın ve rekabetin daha adil koşullarda yapılması için fırsatlar sunuyor.”

“Harvard Ortadoğu Araştırmaları Merkezi'ne ziyaretçi araştırmacı olarak kabul edildim”

2022 yılında, doktora sonrası araştırmaları için Harvard Ortadoğu Araştırmaları Merkezi'ne ziyaretçi araştırmacı olarak kabul edildiğini hatırlatan Dr. Öğr. Üyesi Arzu Eylül Yalçınkaya, “Son iki yıldır, burada yürüttüğüm proje kapsamında, akademik yayınlar üretmek ve bilimsel konferanslarda sunumlar yapmak üzere çalışmalarımı sürdürüyorum. Harvard'ın güçlü kaynakları ve entelektüel atmosferi, tasavvuf fikrinin tarihi süreçleri şekillendirmedeki yeri ve değeri üzerine derinlemesine araştırmalar yapmamı sağladı.” dedi.

“Bu proje, geç Osmanlı İmparatorluğu ve erken Cumhuriyet periyodu Türkiye'sinde tasavvuf kanısının nasıl bir rol oynadığını inceliyor.”

Dr. Öğr. Üyesi Arzu Eylül Yalçınkaya, çalışmaları hakkında bilgi vererek, şöyle devam etti:

“Son iki yıldır Harvard Üniversitesi Ortadoğu Araştırmaları Merkezi'nde (CMES) doktora sonrası araştırma projem üzerinde çalışıyorum. Bu proje, geç Osmanlı İmparatorluğu ve erken Cumhuriyet devri Türkiye'sinde tasavvuf fikrinin nasıl bir rol oynadığını inceliyor. Bilhassa, çağdaşlaşma sürecinde Sufi düşünürlerin gelenek ve çağdaş fikir ortasında kurdukları süreklilik köprüsü bu noktada kıymet arz ediyor. Bu sorulara ışık tutmak üzere Prof. Dr. Cemal Kafadar'ın danışmanlığında, Osmanlı son devir sufi bürokratlarından Ken'ân Rifâî (ö. 1950), Ahmet Avni Konuk (ö. 1936) ve Tâhirülmevlevî (ö. 1951) üzere değerli sufi figürlerin yapıtlarını ve uygulamalarını derinlemesine tahlil ediyorum. Sufi müelliflerin geçiş devrinde ortaya koydukları kültür sentezine devam eden sosyo-kültürel etkilerine odaklanan bu araştırma, ayrıyeten ilgili devrin tarih yazımına yeni bir perspektif kazandırmayı da hedeflemektedir.”

“Üsküdar Üniversitesi’nin bu alandaki bilimsel çalışmalarını takip eden nitelikli dinleyici kitlesi”

Harvard Üniversitesi'nde ziyaretçi araştırmacı olarak bulunmanın en değerli avantajının geniş kütüphane kaynaklarına erişim ve memleketler arası akademik çevrelerle etkileşim kurabilmek olduğuna işaret eden Dr. Öğr. Üyesi Arzu Eylül Yalçınkaya, şunları lisana getirdi:

“Gerçekten de araştırmacı kendi alanındaki kaynaklara çarçabuk erişirken birebir vakitte farklı bilimsel perspektiflere sahip pek çok milletlerarası araştırmacıyla tanışıp bilimsel iş birliği yapma imkanı buluyor ki bu da yapılan bilimsel çalışmaların kapsam ve içeriğini zenginleştiriyor. Bana nazaran, yurtdışında araştırma yapmanın en değerli istikametlerinden biri, bu akademik ortam içerisinde bağlı bulunduğunuz ilmi geleneği en hoş formda tanıtma ve temsil etme imkanıdır. Bu süreçte, Selçuklu ve Osmanlı ilmî/irfânî mirasını manaya ve tanıtma ismine çeşitli akademik sunumlarda bulundum. Ayrıyeten, iştirakçi olarak yer aldığım ilmi toplantılarda Üsküdar Üniversitesi’nin bu alandaki bilimsel çalışmalarını takip eden nitelikli bir dinleyici kitlesiyle bir ortaya gelmek de benim için büyük bir memnunluk ve gurur kaynağı olmuştur.

“Dünya Olumlu Psikoloji Derneği'nden (IPPA) benimle temasa geçtiler”

Kongrelerin, memleketler arası araştırmacılar ve akademik ağların genişlemesi açısından büyük bir kıymete sahip olduğunu da vurgulayan Dr. Öğr. Üyesi Arzu Eylül Yalçınkaya, şunları kaydetti:

“Özellikle Üsküdar Üniversitesi'nde, Kurucu Rektörümüz Prof. Dr. Nevzat Tarhan’ın öncülüğünde başlamış ve her yıl düzenlenen Milletlerarası Olumlu Psikoloji Kongresi, bu manada bence çok kıymetli. Gerçekten 2017 kongresinde 'Tasavvuf Perspektifinden Resilians/Mukavemet' başlıklı bir bildiri sunmamın akabinde, Dünya Olumlu Psikoloji Derneği'nden (IPPA) benimle temasa geçtiler. İlgilerini çekmiş. Sonra takip ediyorlar, Üniversitemizin Psikohayat mecmuasında yayımlanan 'Mevlana Celaleddin Rumi’ye nazaran hüzünden kurtulma ve mutluluğa erişme yolları' başlıklı makalemle ilgilendiler. IPPA'nın ‘Mâneviyat’ ünitesi benimle irtibata geçti. Bu temasların akabinde, derneğin bilimsel konuşmalar serisi kapsamında milletlerarası bir dinleyici kitlesine hitap etme fırsatı buldum ve bu konuşma epey ilgi gördü. Kanaatimce bu ilginin temelinde, Rumi'nin maneviyat temelli memnunluk anlayışının üniversal cazibesi kadar, Üsküdar Üniversitesi’nin Müspet Psikoloji alanındaki istikrarlı ve kapsamlı çalışmalarının ulaştığı bilimsel birikim, akademik ve yarı-akademik yayınlar ve markalaşan isimler, bunun ördüğü etkileşim ağları değerli bir rol oynuyor.”

Küresel manada manevi kıymetlere olan ilgi günden güne artıyor

Küresel manada manevi kıymetlere olan ilginin günden güne arttığını söyleyen Dr. Öğr. Üyesi Arzu Eylül Yalçınkaya, şöyle dedi:

“Bu noktada Olumlu psikoloji, bireylerin memnunluğunu artırma emeliyle manevi pahaların ehemmiyetini vurgulayan bir disiplin olarak öne çıkmaktadır. Bu bağlamda üniversitemizin Olumlu Psikoloji alanındaki çalışmaları, pahalar ve güzel oluş ortasındaki bağlantıya dair literatürü Anadolu irfanından getirilen yaklaşımlarla zenginleştirmektedir. Prof. Dr. Nevzat Tarhan hocamızın Mesnevi Terapi ve Yunus Terapi isimli çalışmaları, ilgili literatürün müspet psikoloji temelli terapilere nasıl yansıtılabileceğine dair değerli birere kılavuz mahiyetindedir. Öteki yandan Üsküdar Üniversite’si Tasavvuf Araştırmaları Enstitüsü’nde yapılan birçok yüksek lisans ve doktora çalışması, genelde tasavvuf literatüründe ve özelde Osmanlı kültürel mirasında manevî ve ahlâkî bedellerin izini sürmeye ve bunların değişen hayat ve beşere teklif edeceği bilimsel unsurlara odaklanmaktadır. Bu çalışmalar, manevi pahalar ve memnunluk ortasındaki bağın sanat, edebiyat ve kültürle olan alakasını de ilmi olarak ortaya koymaktadır. Bilhassa Batı'da manevi arayışların arttığı bu devirde, üniversitemizin sunduğu bu cins interdisipliner çalışmaların, manevi mirasın bilimsel olarak kıymetlendirilmesi ve yaygınlaştırılması açısından büyük değer taşıdığını düşünüyorum.”

“Selçuklu ve Osmanlı devirlerinde ortaya konan güçlü manevi ve entelektüel birikime karşı nispeten bir ilgisizlik var”

Batı'nın maneviyat ve bilgelik arayışında çoklukla Uzak Doğu ideolojilerine yönelme eğiliminde olduğunu, lakin İslam coğrafyasında, bilhassa de Selçuklu ve Osmanlı devirlerinde ortaya konan varlıklı manevi ve entelektüel birikime karşı nispeten bir ilgisizlik gösterdiğini söz eden Dr. Öğr. Üyesi Arzu Eylül Yalçınkaya, “Bu durum, İslam fikir geleneğinin ve tasavvufi birikiminin bilimsel olarak gereğince incelenip memleketler arası akademik çevrelere sunulmadığı manasına da gelebilir. Bu bağları gözler önüne seren gereğince İngilizce yazılmış yayın mevcut değil. Bu mirasın, bilimsel yayınlar ve akademik çalışmalar yoluyla daha fazla tanıtılması gerektiği kesinlikle. Bu çalışmalar, memleketler arası literatürde ortaya konulmuş pek çok bilimsel soruyu ve boşluğu yeni yaklaşımlarla zenginleştirecek bir mahiyet arz ediyor. Üniversitemizin mevcut teşebbüs ve yaklaşımlarının ‘insana dair’ bugüne kadarki telaffuzların hudutlarını zorlayacak yeni ve derinlemesine yaklaşımlar sunduğunun görülmesi gerekir. Üniversitemizin bu alanda bilim dünyasına sunacağı çok önemli çalışmaları mevcut.” diye konuştu.

“İnsanın tanımının yine yapılacağı bir periyoda girildi”

Dr. Öğr. Üyesi Arzu Eylül Yalçınkaya, teknolojinin yalnızca bir araç olmadığı, direkt insanın düşünme ve hayata geçirme biçimini etkilediğini bilerek hareket etmek gerektiğini de lisana getirerek, kelamlarını şöyle tamamladı:

“‘Sanal zeka’nın her alanda yaygınlaştığı şu evrede, insanın ‘insan’ kalabilmesi için özel bir uğraş içerisinde olmalıyız. Tarihin hiçbir devrinde insan böylesi bir tehdit altında bırakılmamıştır. İnsanın tanımının tekrar yapılacağı bir periyoda girildi. Bu husustaki terminoloji bile değişiyor. İnsanlık maneviyata, ahlaka ve kanımca dine en fazla muhtaçlık duyacağı bir devre gerçek ilerlemekte. Bu nedenle bilimin tüm alanlarının birlikte üretebilmesi çok kıymetli. Toplumsal ve beşeri bilimlerin kesinlikle disiplinler ortası çalışması gerekiyor. Sonuçta şunu söylemek isterim ki disiplinler ortasındaki olduğu varsayılan hudutların da kesinlikle ötesine geçilmeli.” 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı