Güneşe Korunmasız Çıkmayın

Bu hasar; kızarıklık, yanık, kırışıklıklar ve hatta cilt kanseri üzere daha önemli sıhhat problemlerine yol açabiliyor. Her mevsim fakat bilhassa yaz aylarında UV ışınlarına maruz kalmaktan kaçınmak ve güneş gözetici kullanmak gerekiyor. Memorial Şişli Hastanesi Dermatoloji Bölümü’nden Uz. Dr. Füsun Bilgin Karahallı, güneş ışınlarının olumlu ve olumsuz tesirleri hakkında bilgi verdi. 

Güneş ışığı; dalga uzunluğuna ve karşılaştığı deri yüzeyinin özelliklerine nazaran deriden kısmen geri yansıyabilen, dokuda dağılabilen yahut deri altına geçebilen fizikî bir casustur. Dünyaya gelen güneş gücünün sadece 2/3'ü atmosferden geçerek yeryüzüne ulaşabilir ve bunun da sırf %5'i UV güçtür. Işığın deriyle temasındaki en değerli değişiklikler güneşin ultraviyole  (UV) ışımasına bağlı olarak gerçekleşir. Ozon katmanı UVB’nin de %70- 90'ını emer. 1980'lerde bilhassa Antartika'nın üzerinde dikkati çeken ozon deliği dünyada geniş tedbirler alınmasına yol açmıştır. 2015 yılının Eylül ayında yapılan ölçümlerde, ozon katmanındaki deliğin 2000 yılına kıyasla 4 milyon kilometrekare küçüldüğü bildirilmiştir. 

Güneş ışınları D vitamini sentezinde misyon alıyor

Ultraviyole ışınlarının insan sıhhati ve deri üzerinde çok kıymetli tesirleri bulunmaktadır. En kıymetlisi D vitamini sentezidir. Mart ve ekim ayları ortası D vitamini açısından en tesirli periyottur. Bu aylarda bilhassa güneş ışınlarının dik geldiği saat 11.00 ve 15.00 ortası D vitamini için en uygun saatlerdir. Lakin güneşin olumsuz tesirlerini göz önüne alırsak, yalnızca 10 -15 dk. diz ve dirsek altı bölgelerinin güneşlendirilmesi kâfi olmaktadır.

Uzun vadeli güneş hasarı önemli sıhhat sıkıntılarına yol açabiliyor

Güneş ışınlarının olumsuz tesirleri ortasında güneş yanığı, cilt kuruluğu, dehidrasyon, cilt yaşlanması (kırışıklıklar, lekeler) ve cilt kanseri yer alır. Ayrıyeten bağışıklık sisteminin zayıflaması üzere tesirler de görülebilir. 

• Fotokarsinogenez: DNA hasarı, onkogenlerin mutasyona uğraması ve tümoral gelişmeyi baskılayıcı genlerin baskılanması sonucu deri kanserleri oluşabilir.
• Fotoyaşlanma: En erken bulgusu deride renk değişiklikleri (açık ya da kahverengi lekelenmeler), kırışıklıklar, deride kabalaşma, son basamaklara gelindiğinde deri atrofisi, elostoz denilen elastik liflerde anormalliklerdir.
• İmmünsupresyon: Hücresel immünitede baskılanma olur.

Güneş hasarında tesirli olan birçok faktör bulunuyor

• Hastanın deri tipi (açık yada koyu olması)
• UV birikici tesiri (uzun müddetli maruz kalma)
• UV yoğunluğu (en ağır öğlen saatleri)
• Asfalt, kum, kar ile yansıma
• Çocukluk çağı
• Ekvatora yakınlık
• Yüksek rakım

Güneşten en tesirli formda nasıl korunmalıyız? 

Gölgede durmak güneşten direk gelen UV'yi engellese de gökyüzünde dağılan UV'ye mani değildir. Pencereler UVB'yi tesirli bir formda filtrelese de UVA'yı geçirir.

Giysiler güneşten muhafazada güneş kremlerine nazaran daha muteberdir. Derinin hangi bölgelerinin korunduğu açıkça görülebilir ve giysiler ıslanmadığı sürece vakitle muhafaza ölçüsü azalmaz. Güneş kollayıcı kremler deriye ulaşan UV ışınlarını emen, yansıtan casuslardır. Krem, jel, losyon, sprey halinde olabilir. SPF ile söz edilen çeşitli derecelerde güneş müdafaa faktörleri içerirler. Tesir düzeneklerine nazaran inorganik (fiziksel) ve organik (kimyasal) güneş koruyucular olarak ikiye ayrılırlar.

• Fiziksel güneş koruyucular deride bariyer oluşturup UV ışınlarını yansıtarak tesir gösterirler. Çinko oksit, titanyum dioksit, demir oksit üzere hususlar içerirler.
• Kimyasal güneş koruyucular, UV ışınlarını absorbe ederek tesir gösterirler bu yüzden fotoallerjik tepkilere neden olabilirler. PABA türevleri, sinnamad esterleri, salisilat esterleri, benzofenonlar bu gruptandır.

İyi bir güneş kollayıcı geniş spektrumlu yani hem UVA hem de UVB ye karşı tesirli olmalı, suya ve terlemeye sağlam olmalı, irritasyon yapmamalı, toksik olmamalı ve kâfi bir güneş muhafaza faktörüne (SPF’ye) sahip olmalıdır.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı