Her 1000 bebekten 3'ü işitme kaybı ile doğuyor!

Elektrik süpürgesi çalışırken, televizyonun sesi odayı kaplamışken bebeğiniz mışıl mışıl uyumaya devam ediyor, baş ucunda ilgisini çekmek için yaptığınız hareketlere reaksiyon vermiyor, 18 aylık olduğunda hala tek bir söz söylemiyor! 

Bu ve gibisi durumlar bebeğinizde/çocuğunuzda doğumsal işitme kaybı sorununun sinyalleri olabilir. Acıbadem Altunizade Hastanesi Dr. Odyolog Emel Uğur, dünya genelinde her 1000 bebekten 3’ünün işitme kaybı sorunu ile dünyaya geldiğini belirterek “Ülkemizde de dünya genelindeki oranlara emsal formda her 1000 bebekten 2-3’ü işitme sorunu ile doğuyor. Lakin sevindirici olan; Türkiye dünya çapında işitme kaybının erken tanısı ve müdahalesini sağlamak için yürütülen Yenidoğan İşitme Tarama Programları içerisinde en başarılı yüzde 20’lik dilimdeki ülkeler içerisinde yer almaktadır. İstanbul’da tüm yenidoğan bebeklere ulaşılmakta ve tarama testleri uygulanmaktadır. Ülke genelinde işitme tarama programının başarısı yüzde 98-99 civarındadır” diyor. İşitme tarama programının, işitme kaybı olan bebeklerin erken tanılanması ve müdahalelere erkenden başlanması açısından çok kritik bir kıymete sahip olduğunu vurgulayan Dr. Odyolog Emel Uğur, doğumsal işitme kaybı hakkında bilinmesi gerekenleri anlattı, kıymetli ihtarlar ve tekliflerde bulundu. 

• İşitme kaybına bu etkenler neden olabiliyor!

İşitme kaybı açısından en kıymetli risk faktörleri; genetik yatkınlık, annenin hamilelik devrinde geçirdiği enfeksiyonlar, prematüre doğum, düşük doğum tartısı, yenidoğan sarılığı, yenidoğan ağır bakımda tedavi almayı gerektiren (5 günden uzun) tüm durumlar olarak sıralanabilir. Annenin hamileliği esnasında kullandığı birtakım ilaçlar/ kimyasallar ile şiddetli doğum süreci yahut doğum sırasında yaşanılan travmalar da işitme kaybı yaratabilir. İşitme kaybı doğumsal olabildiği üzere, hayatın rastgele bir devrinde de ortaya çıkabildiğinden dikkatli olmak gerekir. 

• Bebeklerde işitme kaybının kıymetli sinyalleri!

1. Bebeğiniz 3 aylık olduğunda sesinizin olduğu istikameti bulmaya çalışmıyorsa, 
2. 6 aylık olduğunda babıldamaya (-bab- bab,- mam-mam üzere ses üretimleri) başlamamış ya da başladıysa da bir mühlet sonra bu cins babıldamalara son verdiyse, 
3. Uyku esnasında/uyanıkken yüksek seslere irkilmiyor ve reaksiyon vermiyorsa,
4. Bebekler gereğince hazır değillerse 12. ayda  hala  kelime üretmeyebilir. Lakin yeniden de ismine bakmalı, kolay komutlarınızı anlamalı, sizi görmese de ses tonundan ve konuşma ritminizden his çıkarımları yapabilmelidir. Örneğin; düzgün ve sevecen bir üslup ile seslendiğinizde gülücüklerle, kahkahalarla karşılık vermeli, ona kızdığınızda sesinizden bunu anlayarak ağlamalıdır. Tüm bu reaksiyonlardan uzak kalıyorsa,
5. 18. ayda tek bir söz üretmediyse kesinlikle ileri işitme testlerini yaptırmak üzere referans merkezlerine başvurulmalıdır.  

• Yenidoğan İşitme Tarama Testleri nasıl yapılıyor?

Yenidoğanda birinci işitme testleri ebediyen hastaneden taburcu olmadan evvel yapılır. Bu testte özel bir işitsel uyaran kullanılır. Bebek uyurken dış kulak yoluna bir kulaklık, başına elektrotlar yerleştirilir. Ses sinyali verildiğinde işime hududunda oluşan yanıtlar aygıt aracılığıyla kaydedilir. Zararsız, ağrı ve acı vermeyen, cilt bütünlüğünü bozmayan bir süreçtir. Test sonucu yoruma açık değildir. Kâfi cevap varsa ‘bebek testten geçti’, yoksa ‘kaldı’ olarak aygıt tarafından sonuçlandırılır. 

• “Bebeğim testten kaldı, ne yapmalıyım?”

Tarama testleri çok erken periyotta uygulandığı için her bebek çeşitli nedenlerle (sakin değildir, dış kulak yolu vernix ile kaplı olabilir vb) birinci uygulanan testleri geçemeyebilir. Bu nedenle testten kalırsa endişelenmeyin. Öncelikle tarama testleri tekrarlanmalıdır. Test farklı günlerde olmak üzere iki sefer daha tekrarlanabilir. İkinci test planlaması ekseriyetle 5 gün sonrasına atanır. Yeniden kalırsa 15 gün sonraya test planlaması yapılır.  İşitme tarama programı iki basamaklı planlanmış olup, test sonucuna/risk durumuna nazaran ileri tanısal testler gerekebilir. İleri tanısal testler Sıhhat Bakanlığınca yetkilendirilmiş hastanelerde Odyologlar tarafından gerçekleştirilir. Tüm testlerden kalırsa ileri testler için doğum yaptığınız hastane sizi referans merkezi hastanelere sevk eder. Bu durumda tartışmasız ileri teşhis testlerinin olabildiğince erken yapılması gerekir. Risk faktörü varsa bebek testten geçse bile referans merkezine sevk edilmelidir. Aile kesinlikle ileri testleri yaptırmalıdır. 

• İlk 6 ayda tedaviye başlanmalı!

İşitme duyusu bireyin etrafını keşfetmesi ve ahenk sağlayabilmesi için çok kritik bir kıymete sahiptir. Bu adaptasyon süreçlerinden birisi de lisan ve konuşma gelişimidir. Lisanın yanlışsız gelişebilmesi için kesinlikle işitmenin olağan sonlarda olması gereklidir. Zira duymadığımız, maruz kalmadığımız lisanı öğrenemeyiz” diyen Dr. Odyolog Emel Uğur, bebeğin en geç 3 aylık olduğunda işitme kaybının tanılanması ve 6 aylık olana kadar tedaviye başlanmasının hedeflendiğini, böylelikle işitme kaybından kaynaklanabilecek problemlerin önüne geçilebileceğini söylüyor. 

• İşitme kaybı sonradan da oluşabilir!

İşitme kaybı yalnızca doğumsal değil, ömrün rastgele bir periyodunda çeşitli nedenlere bağlı olarak da ortaya çıkabilir. İşitme kaybı ne kadar erken tanılanır ve müdahale edilirse çocuk için daha avantajlıdır. 

• Tüm yaşantısını etkiliyor!

Dr. Odyolog Emel Uğur “İşitme kaybı sorunu tanılandığı gün ve müdahalelerin başladığı gün bizler için milattır. Maksadımız hep, işitme kaybının bir pürüz olmasının önüne geçmek,  işitme kayıplı bireyi topluma entegre etmek, kişisel potansiyeline ulaşması için önünü açmak, gelecekte çocuğun eğitimli, üreten ve topluma faydalı bir birey olmasını sağlamaktır. Bu nedenle tedaviye, çocuğun dil-konuşma gelişimi, bilişsel gelişimi üzere faktörlerin dışında akademik başarısı, toplumsal yaşantısı üzere mevzuları da dikkate alarak karar veririz” diyor.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı